Türklerin sevdiyi Azeri şarkıları

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                

                            

Rıza Sarraf

Rıza Sarraf  12 Eylül 1983'te Tebriz'de dünyaya geldi. Yaşamını Dubai'de sürdüren İran Azerisi bir aileye mensup.

1996'da kurulan Nafees Exchange ve Al Salam Center Exchange firmaları ile Dubai'de finans ve para piyasalarında faaliyet göstermeye başladı. Yirmili yaşlarından itibaren Türkiye'de yaşayan ve şarkı sözü yazarlığı da yapan işadamı arabesk / fantezi şarkılara söz yazarak İstanbul müzik piyasasına girdi. Azerbaycanlı sevgilisi Günel Zeynalovaiçin kara sevda şarkıları yazarak tanındı.

Türkiye'deki faaliyetlerine 2008 yılında kurduğu Royal Denizcilik A.Ş firması ile başladı. Ardından demir çelik ve inşaat sektöründe yatırımlar yaptı. 2010 yılında kardeşi Mohammed Zarrab (Can Sarraf) ile Royal Holding'i kurdu.

Müziğe olan ilgisi sonucu tanıştığı Ebru Gündeş ile 2010 yılında evlendi. Bu evlilikten Alara isimli kızı dünyaya geldi Eşine aldığı hediyeler nedeniyle sık sık magazin basınının gündemine geldi.

Altın piyasasında faaliyet gösteren Royal Holding'in alt firması olan Durak Dövizbürosunun sahibi Zarrab, şoförü ve yardımcısı Turgut Happani'nin Atatürk Havalimanı'nda kaçakçılık suçlamasından gözaltına alındı ve Safir Altın Ticaret Limited adlı firmayı kurarak altın piyasasındaki faaliyetlerini yürüttü. Safir Altın Ticaret, 2012 yılında Türkiye'nin 12 milyon dolarlık altın ihracatının yüzde 46'sını tek başına gerçekleştirdi.

2016 yılında ihracattaki üstün performansı nedeniyle ödüle layık bulundu ve ödülünü Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş ve Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci'ninelinden aldı.

İçişleri Bakanlığı'nın talimatı ile vatandaşlık dosyası hazırlanarak Bakanlar Kurulu kararıyla babası Hossein (Hüseyin), ağabeyi Mohammad Zarrab (Can Sarraf) "istisnai kişiler" sınıfından faydalanarak Mayıs-Kasım 2013 Türk vatandaşı oldu. Uluslararası para ve altın takasçılığı ile ilgili haberler nedeniyle sık sık basının gündemine geldi.

Rıza Sarraf, 17 Aralık 2013 tarihinde üç bakan oğluyla birlikte rüşvet ve kaçakçılık yaptığı iddiasıyla gözaltına alındı. 21 Aralık tarihinde mahkeme Muammer Güler'in oğlu Barış Güler ve Zafer Çağlayan'ın oğlu Kaan Çağlayan ile birlikte tutuklanmasına karar verildi. 28 Şubat 2014'te alınan bir kararla kendisi ve aynı operasyonda gözaltına alınan bakan çocukları tahliye edildi.

19 Mart 2016'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Miami kentinde banka dolandırıcılığı ve kara para aklamanın yanı sıra ABD'nin İran'a yönelik ambargosunu delmeksuçlamaları ile göz altına alındı ve ardından mahkeme tarafından 75 yıla kadar hapis istemiyle tutuklandı. Tutuklanmasının ardından Halkbank hisseleri %11'e yakın düşüş yaşadı

Reza Zarrab'ın avukatı Benjamin Brafman aracılığıyla Manhattan Bölge Mahkemesi'ne yaptığı 50 milyon dolarlık kefalet başvurusuna, New York Güney Bölge Başsavcısı Preet Bharara, Zarrab'ın ülkeden kaçma riskinin bulunması ve 17 Aralık fezlekesini delil göstererek itiraz etti. Savcının itiraz ettiği kefalet başvurusu, daha sonra da resmi olarak redddedildi

Reza Zerrab'ın avukatları davaya bakan hakim Richard Berman'ın 2014 yılındaki Türkiye ziyaretini ve Türkiye hakkındaki görüşlerini gerekçe göstererek reddi hakim talebinde bulundular. Daha sonra ise Reza Zerrab'ın 6 Eylül tarihindeki duruşması ertelendi.

Azərbaycanın və azərbaycanlıların rekordları

Dünyada insanlar tərəfindən həyata keçirilən və yaxud təbiətdə qeydə alınan ən yüksək nəticələri ümumiləşdirən məşhur Ginnesin Rekordlar Kitabında Azərbaycan və azərbaycanlılarla bağlı rekordlar da qeydə alınmışdır. Həmin rekordları diqqətinizə çatdırırırq:

1. 28 oktyabr 1995-ci ildə "Ulduz" və "Nərimanov" stansiyaları arasındakı tuneldə qatarın alışması nəticəsində 300 nəfər həlak olmuş, 400 nəfər isə xəsarət almışdır. Bu qəza "Ginnes Rekordlar Kitabı"na ən dəhşətli metro qəzası kimi düşüb. 

2. Cəbrayıl rayonunda anadan olmuş, hazırda Belçikada yaşayan Fəxrəddin Vəliyev 2004-cü ildə adı "Ginnesin Rekordlar Kitabı"na düşmüş ilk azərbaycanlıdır. O, 5 dəqiqəyə 20 nəfərin siluetini çəkməklə bu şərəfə nail olub. 

3. Lənkəran rayonunun Aşağı Nüvədi kənd sakini 7 yaşlı Ələsgər Rəhim oğlu Həsənzadə "Ginnesin Rekordlar Kitabı"na düşən ən azyaşlı qalibdir. O, 1 saat 45 dəqiqə ərzində barmaqlarının ucu ilə sinəsini yerə vurmamaq şərti ilə 3 min dəfə qalxıb enmişdir. 

4.  Ginnes dünya rekordları təşkilatı 2010-cu il mayın 29-da Azərbaycan dövlət bayrağı dirəyinin dünyada ən hündür bayraq dirəyi olduğunu təsdiq edib. Bayrağın eni 35 metr, uzunluğu 70 metr, ümumi sahəsi 2450 kvadratmetr, kütləsi isə təqribən 350 kiloqramdır.

5. Cənubi azərbaycanlı Hüseyn Rezazadə «Ginnesin Rekordlar Kitabına» planetimizin ən güclü pəhlivanı kimi daxil olub. 263 kiloqram ağırlığı başı üzərinə qaldıran həmyerlimiz 2004-cü ildə 263.5 kq. ağırlıq qaldırmaqla özünün müəllifi olduğu dünya rekordunu təzələyibdir. 

6. Gürcüstanın azərbaycanlı sakini Etibar Elçiyev xüsusi maqnit cazibəsinin köməyi ilə eyni vaxtda bədənində saxladığı metal qaşıqları sayına görə üzrə dünya rekordu vurub. O, İtaliyada rekordunu təkrarlayaraq bədənində eyni vaxtda 50 qaşıq saxlayıb. 

Eurovision Azerbaycan

Eurovision Şarkı Yarışması'nın finali Almanya'nın Dusseldorf kentinde yapıldı. Azerbaycan 221 puanla yarışmayı kazanan ülke oldu. Azeri şarkıcı Nigar sahneye Türkiye bayrağıyla geldi

Düsseldorf'da Eurovision Arena'da yapılan yarışmada Eldan ve Nigar'dan oluşan grubun söylediği "Running Scared" isimli şarkıyla Azerbaycan toplam 221 puan alarak birinciliği elde etti.

Eldan ve Nigar sahneye Türk ve Azeri bayraklarıyla çıktı.

Eurovision'a dördüncü kez katılan Azerbaycan'ı 189 puanla İtalya ve 185 puanla İsveç takip etti.Türkiye 12 puanı Azerbaycan'a verdi.

Bu arada Türkiye'nin elendiği 1. yarı finalde sadece 47 puan alabildiği ve 13. sırada kaldığı öğrenildi.

Arena'yı dolduran Azeriler ve gurbetçiler sonucu hep beraber kutladı.

Finalde sahneye çıkmaya hak kazanamayan Yüksek Sadakat grubu yarışmayı VIP bölümünden izledi.
                                                                                                                                    Azeriler, Eurovision birinciliğini Azatlık Meydanı'nda coşkuyla kutladı.

Kutlamalara katılan yüzlerce Azeri, Azerbaycan-Türkiye kardeşliğin lehine ve Ermeni işgalinde bulunan Yukarı Karabağ topraklarının işgalden kurtulması yönünde slogan attıkları görüldü.

Bazı Azeri vatandaşlar ise uzun bir süreden sonra ilk defa sevinç yaşadıklarını ifade ederek, yarışmada Türkiye'nin kendilerine verdiği destekten dolayı mutlu olduklarını ifade etti.

Kutlamalara, başkent Bakü'de yaşayan Türk öğrenciler ve vatandaşlar da katıldı.   

Azerbaycan Kızları Nasıl Etkilenir?

Hemen her erkeğin rüyalarını süsleyen Azeri kızları, her şeyden önce kendilerine ''Azeri'' denilmesinden asla hoşlanmazlar. Bunun yerine, onların güzel gözleri için iltifat yağdırmak her kadının olduğu gibi, Azerbaycan Kızlarıiçin de, başlangıç için doğru bir adım olabilmektedir. Güzelliklerinin farkında olan Azeri kızlar, sanılanın aksine oldukça çekingen bir yapıya da sahip olmaktadırlar. Özellikle Türk erkeklerini de bu çekingen halleriyle cezbedebilmektedirler. Güzellikleri dillere destan olan bu kızlar da tüm kadınlar gibi her şeyden önce gözlerden etkilenirler. Bir Azeri kıza yakınlaşmanın ilk şartı, mutlaka gözlerin gücünü küçümsememekten geçmektedir. Oldukça anaç bir ruha sahip olan Azeri kızlar; ideal anne, ideal eş ve ideal ev hanımı özelliklerinin tümünü yapılarında barındırmaktadır. Çekici ve çekingen gözlerinin altında ideal kadın görünümü saklı bulunmaktadır.Özellikle Türk erkeklerinin büyük bir çoğunluğunun dikkatini çekmekte olan Azeri kızlar da hemen her özellikleri ile Türk kadınları ile benzerlik gösterebilmektedir. Bu doğrultuda; güzel oldukları kadar, ideal eş olarak da tercih edilen Azerbaycan kızları, kendilerine ilgi gösteren ama ilgisini küçük hediyelerle destekleyen erkeklerden etkilenirler.Türkçeye yakın konuşma biçimleriyle Türk erkeklerinin gönüllerinde taht kuran Azeri kızlar, temiz ve bakımlı olduğu kadar, yakışıklı ve güçlü erkeklerden de etkilenirler. Kendi dış görünümlerine dikkat eden Azerbaycan kızları, karşılarındaki erkeklerin de bakımlı ve çekici olmasına dikkat ederler. Erkeklerin oldukları gibi davranmalarından yana olan Azer kızlar, doğal ama bir o kadar da güçlü duruşlu erkeklerden etkilenirler. Kendilerine olan güvenleri tam olduğu için, karşılarına çıkacak erkeğin de güvenli olmasından etkilenirler. Geleneklerine oldukça bağlı olan Azeri kızlar, karşılarındaki erkeğin de geleneklerine bağlı olmasından hoşlanırlar. Ayrıca, bakışların gücünden de oldukça etkilenirler. Dış görünüme de dikkat eden Azerbaycan Kızları, tamamen kendine güvenli duruşlardan etkilenir. Kendilerine güvenen erkeklerin yanında Azeri kızları da tüm kadınlar gibi huzur ve güveni aynı anda bulabileceğine inanmaktadır. Ayrıca, kendilerine olan güvenlerini sözleri ve davranışlarıyla da destekleyen erkekler, Azeri kızlarını oldukça etkiler.Azeri kızları, derin bir gelenekselcilik içerisinde yetiştirilmektedir ve yetiştikleri bu gelenekler onların çekingen bir yapıya sahip olmasında önemli bir pay barındırmaktadır. İşte bu nedenle, her şeyden önce kendilerini anlayan erkeklerden çok daha kolay etkilenirler.Azeri kızlarını etkilemek için, nasıl bir görünüme sahip olunduğuna dikkat edilmeli ve neleri konuşup neleri konuşmamak üzerinde de ince fikirler yürütülerek harekete geçilmelidir. Azeri kızlarının detaycı ve kolay beğenmeyen yapılarına uygun olarak, ince zevk ve beğeniye sahip olunduğunun mutlaka Azeri kızlarına hissettirilmesi de gerekmektedir.Azeri kızları, kadın ruhundan anladığını söz ya da davranışlarıyla bir bütün olarak hissettirebilen erkeklerden oldukça etkilenirler. Naif ve kırılgan yapıya sahip oldukları için, karşılarındaki erkeklerden de aynı inceliği ve naifliği beklerler. Bunu yapabilen ve hissettirebilen erkeklerden de bir daha vazgeçmemek üzere etkilenebilmektedirler. Oldukça kıskanç bir yapıya da sahip olan Azeri kızlar, karşılarındaki erkeklerin de kıskanç ve sahiplenici olmasından etkilenirler. Bunu yaparken aşırıya kaçmayan erkeklerden ise, daha kolay etkilenir ve daha kolay sadakat sergileyebilirler.Aynı zamanda, evlerine ve ailelerine de oldukça düşkün olan Azeri kızlar, sadık bir eş olabilecek erkeklerden de etkilenirler. Kişiliklerine ve geleneklerine de oldukça bağlı olan Azeri kızlar, gelenekselci ve güven veren erkeklerden etkilenirler.

Qara Gilə sarkı sözləri

Gelmişem otağına
Oyadam seni gara gilem
Ne gözel xelq eylemiş
Yaradan seni gara gilem
Götürüp men kacaram
Aradan seni gara gilem 

Kızıl gül esti
Sebrimi kesti
Sil gözün yaşın gara gilem
Ağlama besti 

Tebrizin küçelerin
Dolamma dolan gara gilem
Senki meni sevmirsen
Get ayrı dolan gara gilem
Ne sene qız qehettir
Ne mene oğlan gara gilem 

Ağaç olaydım
Yolda duraydım
Sen gelen yola gara gilem
Kölge salaydım ayaman
Sen gelen yola gara gilem
Kölge salaydım 


Söz,Müzik:Halk Mahnısı/Aranjör :Emre Moğulkoç/Düzenleme:Anar Tunar Rahmanoğlu/Yaylı Grubu :Ansable/Percusyon:Mehmet Akatay/Ney :Eyüp Hamiş/Akustk Gitar:Erdinç Şenyaylar/Bas Gitar:Mert Ali İçelli/Vokaller:Sevim Yiğit ve Grubu/Bağlama :Kemal Alaçayır/Mix:Emre Kral

Təkcə Azərbaycanda

Azərbaycan təkcə gözəlliyi və qədimliyi ilə deyil, bəzi sərvətləri ilə də dünyanın bənzərsiz ölkələrindən biridir.

9 iqlim qurşağı

Yer kürəsində mövcud olan 13 iqlim tipindən 9-u Azərbaycandadır.

Azıx mağarası

Mağara Azərbaycanın Xocavənd rayonu ərazisindədir. Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, vaxtilə dünyanın ən qədim insanlarının yaşadığı bu mağaranın yerləşdiyi Azərbaycan torpağı 1993-cü ildən etibarən erməni işğalı altındadır və mağaranın işğaldan sonrakı vəziyyəti haqqında heç bir məlumat yoxdur. Azıx mağarasının sahəsi 800 kv km-dir. Burada uzunluğu 600 metrə qədər uzanan 8 dəhliz vardır. Dəhlizlərin bəzilərinin hündürlüyü 20-25 metrə qədərdir. Azıx mağarası dünyada indiyə qədər aşkar edilmiş mağaralardan ən böyüklərindən biridir.

Beynəlxalq Muğam Mərkəzi

Muğam mərkəzi - Bakıda, dənizkənarı Milli parkda açılmış mərkəz. Binanın forması Azərbaycanın qədim musiqi alətlərindən olan tarın hissələrini xatırladır. Ən müasir texnologiyadan istifadə edilməklə tikilən bina üçün lazımi avadanlıq İtaliya, Avstriya, Fransa və Türkiyədən gətirilmişdir. Dünyada ilk muğam mərkəzidir.

Dəmirağac

Azərbaycanın cənub bölgəsində bitən dəmirağac Azərbaycan torpağının yetirdiyi nadir incilərdəndir. Çox maraqlıdır ki, bu ağacın parçası nə odda yanır, nə də suda batır. Ona mismar çalmaq da qeyri-mümkündür. Talış meşələrində bitən bu ağac 200 ildən artıq ömür sürür. Bir möcüzə də budur ki, ağacın budaqları bir-birinə sürtündükcə bitişir.
Dəmirağac möhkəm oduncağa malik olduğundan əsasən telefon və elektrik dirəkləri üçün, körpülərin tikilməsində, maşın və alətlərin bəzi hissələrinin hazırlanmasında istifadə olunur.

Dövlət Bayrağı Meydanı

Bakı şəhərinin Bayıl sahəsində yerləşən memorial abidə-istirahət parkı. Meydanın təntənəli açılışı 2010-cu ilin sentyabrın 1-də olmuşdur. 20000 m² ərazisi olan meydanda ucaldılmış dayağın hündürlüyü 162 metr, bünövrəsinin diametri 3,2m, bünövrənin üst hissəsinin diametri 1,09 metrdir. Qurğunun ümumi kütləsi 220 tondur. Bayrağın eni 35 metr, uzunluğu 70 metr, ümumi sahəsi 2450 metr², kütləsi isə təqribən 350 kiloqramdır. Ginnes dünya rekordları təşkilatı 2010-cu il mayın 29-da Azərbaycan dövlət bayrağı dirəyinin dünyada ən hündür bayraq dirəyi olduğunu təsdiq edib.

Naxçıvanın duz dağı

Naxçıvanın simvollarından biridir. Təbii ehtiyatları 90 milyon ton təşkil edir. Dünyada yeganə olan bu dağ təkcə saf və təmiz duzuna görə deyil, həm də şəfaverici xüsusiyyətinə görə tanınmışdır. Deyilənə görə, hələ 6 min il əvvəl buradan duz çıxarılırmış. Şöhrəti dünyaya səs salan “İpək yolu”ndan əvvəl Naxçıvan ərazisindən Yaxın Şərq ölkələrinə “Duz yolu” uzanıb. Həmin ölkələrə buradan duz daşınmışdır.
Burada bütün dünyada məşhur olan Duz Dağı Fizioterapiya Mərkəzi fəaliyyət göstərir.

Neft Daşları

Dünyada ilk neft platformasıdır. Bünövrəsi 1947-ci ildə qoyulmuşdur. Ceyms Bondun məşhur sərgüzəştlətindən biri olan "Dünya kifayət deyil" (The World Is Not Enough) filminin əsas kadrları məhz burada - Neft Daşlarında lentə alınmışdır.
Neft Daşları şəhər tipli qəsəbədir və Bakının Xəzər rayonunun ərazisinə daxildir. Xəzər dənizi səthindən azca görünən “Qara qayaların” ətrafında tikilmişdir. Abşeron yarımadasının 42 km-də cənubi-şərqdə yerləşən bu qəsəbə dənizin dibinə bərkidilmiş metal dirəklərin üstündəki estakadada dəniz səthindən bir neçə metr hündürlükdə tikilmişdir.

Qobustan Qoruğu 

Azərbaycan ərazisində arxeoloji abidələr kompleksinin mühafizə edildiyi qoruq. Qoruq Qaradağ rayonunun Qobustan qəsəbəsində, paytaxt Bakıdan 56 km aralıda yerləşir. Burada eləcə də muzey fəaliyyət göstərir. Qobustan dünyanın rəsm mədəniyyətinin ilk ocaqlarından biri olduğu kimi, həm də qədim rəqs və musiqi mədəniyyətinin formalaşdığı ərazilərdən biridir.

Yanar dağ

Dünyanın möcüzələrindən biri sayılır. İslam dinindən əvvəl Yanardağ atəşpərəstlərin dini inanc, sitayiş yeri olub. Bu abidə ilə bağlı çoxlu əfsanə, rəvayət mövcuddur.
Yanardağdan bir az aralıda, yəni 200 metr cənubda yerin altından zəif vulkan püskürür və ətrafa lillə qarışıq su səpələyir. Həmin vulkan suyu ilə bərabər yerdən çıxan kükürdlü qaza alışqan yaxınlaşdıranda, ani olaraq alovun yanmasını müşahidə etmək olar. Abidənin ətrafında yanan alov 10-15 metr hündürlüyədək qalxır. Qış fəslində alovun şöləsi daha aydın görünür.

Palçıq vulkanları

Maqmatik mənşəli vulkanlara nisbətən məhdud sahələrdə yayılmışdır. Palçıq vulkanlarına Azərbaycanda, 16000 km² ərazidə cəmlənmişdir! Təbiətin möhtəşəm və sirri açılmamış təzahürü bütün forma və çeşid müxtəlifliyi ilə qəsdən sanki burada canlanmışdır. Elə bu səbəbdən də Azərbaycan palçıq vulkanlarının diyarı hesab olunur. Azərbaycanda palçıq vulkanlarının ən çox yayıldığı ərazi Abşeron yarımadası, Şamaxı-Qobustan, Aşağı Küryan çökəkliyi, Bakı arxipelaqı və Gürcüstan sərhədləridir.

Eldar şamı

Eldar şamı (Pinus eldarica) endem ağac növü olub, dünyada təbii halda yalnız Azərbaycanda – Qabırrı çayının sağ sahilində, Elləroyuğu dağında bitir. 1910-cu ilin noyabrında qrafinya K.S.Uvarovanın təklifi ilə Qafqazda ilk qorunan ərazi olan Eldar şamı sahəsində 3,5 min hektar ərazidə botaniki yasaqlq elan edildi və qorunmağa başlandı.

Xəzər suitisi

Xəzər suitisi (Phoca caspica) pərayaqlıların yeganə nümayəndəsidir ki, Dünya okeanının ən kiçik suitisi kimi «Ginnes»in rekordlar kitabına daxil edilmişdir. Bu növ yalnız Xəzər dənizində yayılmış endem növdür. Adı Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının «Qırmızı Siyahı»sına daxil edilmişdir.

Xəzər lələyi, Xəzər şeytanağacı 

Lələk cinsinə aid bitki növü. Arealı azalmaqda olan nadir növdür. Təkcə Azərbaycanda (Astara (Maşhan və Alaşa k. ətrafı), Lənkəran (Alekseevka k.) rayonlarında bitir.

Xarı bülbül (ofris) 

Səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsidir. Xarı bülbül Azərbaycanın və dünyanın nadir endemik növüdür. Əsasən Qarabağ ərazisində rast gəlinir. Xüsusi gözəlliyi ilə seçilir.

Lənkəran güləbrişini 

Güləbrişin cinsinə aid bitki növü. Bitki yalnız Azərbaycanda, Talış meşələrində yayılmışdır. Lənkəran akasiyasının dekorativ əhəmiyyəti vardır, həm də yaxşı bal verən bitkidir. Ağac qabığı müəyyən miqdarda aşı maddələri saxlayır, həmçinin yerli əhali tərəfindən parçaların rənglənməsində də istifadə olunur. Qurudulmuş erkəkcik saplaqlarından xalq təbabətində öskürəyə qarşı istifadə edilir .

Şabalıdyarpaq palıd 

Fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsindən ağac növü.
Şabalıdyarpaq palıda yalnız Azərbaycanda Talış meşələrində və İsmayıllı rayonunda rast gəlinir. Ondan xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrində istifadə olunur: tikintidə, dəmiryol şpallarının hazırlanmasında və s.

"Ərdəbil xalçası" və ya "Şeyx Səfi xalçası"

Təbrizdə toxunmuş "Ləçəktürünc" kompozisiyalı məşhur xalı (ölçüsü 56,12 kv. m, 1539-cu il, "Viktoriya və Albert" muzeyi, London) ornamental xalçaların ən gözəl nümunəsi, Təbriz xalçaçılıq məktəbinin şah əsəri. 1539-cu ildə Səfəvi hökmdarı I Təhmasibin sifarişi ilə Ərdəbil məscidi üçün toxunmuşdur. 1893-cü ildə həmin xalçanı ingilislər alaraq Londona aparmışlar. Uzun müddət dünyanın ən böyük xalçası olmuşdur.

Şirəli Müslümov 

Dünyanın ən uzunömürlü sakinlərindən biri (168 yaş) olmuşdur. Şirəli Müslimov 1805-ci ildə Lerik rayonunun Barzavu kəndində doğulub, 1973-cü ildə vəfat edib. Şirəli Müslümov 3 dəfə evlənmiş və 23 övlad sahibi olmuşdur. 1966-cı ildə Azərbaycan Kinostudiyası tərəfindən onun haqqında "Şirəli dağdan endi" adlı sənədli film çəkilmişdir. 136 yaşında qız atası olmuşdur. Uzun ömürlülüyünə göre Ginnesin Rekordlar Kitabına düşmüşdür.

Teymur Rəcəbov ( 1987)

Azərbaycanın aparıcı şahmatçılarından biri, beynəlxalq dərəcəli qrossmeyster (2001). Teymur Rəcəbov 14 yaşında ikən dünyanın ən gənc qrossmeysteri olma rekordunu yeniləmişdir və şahmat vunderkindi hesab olunur.

Mobil-diaqnoz

Dünyada ilk dəfə olaraq Azərbaycanda ürək-damar sistemində patoloji proseslərin yaranmasının gizli dövrünü mobil telefonlar vasitəsilə aşkar etmək mümkün olacaq.
Belə ki, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Kibernetika İnstitutununda ürək damar sistemində patoloji proseslərin yaranmalarının gizli dövrünün monitorinqini təmin edən küy analizi və robast proqram-aparat vasitəsinin nəzəri əsasları yaradılıb, mobil telefonlardan istifadə etməklə kütləvi istifadə üçün əlverişli imkanın mümkünlüyü göstərilib. Bu ilin axırına qədər mobil telefon vasitəsilə ürək-damar xəstəliklərinin gizli dövrünün monitorinqini və yaxud da belə şəxslərdə dinamikanın dəyişməsini izləmək mümkün olacaq.

Korlar üçün mini kompyuter

Azərbaycan dünyada ilk dəfə kor və görmə qabiliyyəti zəif olan insanlar üçün mini-kompyuter hazırlanıb. “NeyroTex” şirkəti tərəfindən kor və görmə qabiliyyəti zəif olan insanlar üçün dünyada ilk dəfə olaraq səslə idarə edilən mini kompyuterin sınaq nümunələri istehsal edilmişdir. Yeni qurğu digərlərindən monitorun və klaviaturanın olmaması və bütün əmrlərin mikrofon vasitəsi ilə idarə olunması ilə fərqlənir. Mini kompyuter səsli əmrlər vasitəsilə, online rejimdə son yeniliklərlə tanış olmaq, elektron poçtdan istifadə etmək, elektron mətnləri səsləndirmək, bundan əlavə, telefon zənglərini qəbul etmək və onları cavablandırmaq kimi imkanlarla da təchiz olunub.

İlk dəfə brusellyoz müalicə olunub

Azərbaycanda baytarlıq mütəxəssisləri və alimlər brusellyoz əleyhinə yeni bioloji aktiv maddə yaratmışdır. Bu maddə dünyada ilk dəfə olaraq brusellyoz xəstəliyinə tutulmuş bütün növ heyvanların 7 gün ərzində 100 faiz sağalmasına səbəb olur. Yeni bioloji aktiv maddəyə 2008-ci ildə patent alınmışdır.

İlk dəfə olaraq uşaq muzeyi 

Bakıda dünyanın ilk uşaq muzeyi yaradılacaqdır. Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin nəzdində yaradılacaq muzeydə uşaqlar üçün müxtəlif incəsənət nümunələri nümayiş etdiriləcəkdir. Yeni muzeydə, həmçinin uşaqlar üçün müxtəlif incəsənət növlərinin, xüsusilə dekorativ-tətbiqi incəsənət üzrə xalçaçılıq sənətinin təbliği diqqət mərkəzində olacaqdır.

Atəşgah 

Atəşgah alovun küləklə “oynadığı” yer də adlandırılır. Tarixi mənbələrdə yazıldığına görə, «Atəşgah» XVII-XVIII əsrlərdə təbii qazın çıxdığı əbədi, sönməz alovların yerində inşa edilmiş dünyanın nadir müqədəs ziyarətgahlarındandır. Məbədin ən erkən tikilişi təqribən eramızın 1713-cü ilinə aid edilir. Mərkəzi məbəd-səcdəgah isə 1810-cu ildə hindistanlı tacir Kançanaqaranın vəsaiti ilə tikilmişdir. «Atəşgah» Bakıya gələrək burada məskunlaşan və əslən şimali Hindistandan olan sinkhlər təriqətinə mənsub hind icması tərəfindən inşa edilmişdir.

Atəşgah dənizdən azacıq aralı, Abşeron yarımadasındakı Suraxanı kəndinin cənub-şərq qurtaracağında, neft mədənlərinin yaxınlığında yerləşir. 

Hazırda dünyada yalnız iki yerdə - Şimali Hindistanda və Azərbaycanda belə bir atəşgah mövcuddur.

Od Məbədi vaxtilə kimyaçı-alim Mendeleyevi, məşhur rus rəssamı Vereşşaqini, fransız yazıçısı Aleksandr Dümanı (ata), Nobel qardaşlarını, Cəvahirləl Nehrunu, İndira Qandini, dünyaşöhrətli kinorejissor Rac Kapuru, şərqşünas-alim Dornu və bir çox məşhur adamları valeh etmişdir. 

Çinar meşəsi

Avropada yeganə təbii çinar meşəsi Kiçik  Qafqazın qərb hissəsində - Azərbaycanın Zəngilan rayonundadır. Bəsitçay vadisində 117 hektar sahəni əhatə edir. Onun 107 hektarı  Bəsitçay Dövlət təbiət qoruğuna məxsusdur. Qoruq 1974-cü ildə yaradılmışdır.  Meşənin uzunluğu 15 km, eni isə 150-200 metrə çatır. Qoruğun əsas qeyri-adiliyi ondadır ki, onun ərazisində 1500 yaşı, 53 metr hündürlüyü, 4 metr diametr gövdəsi olan ağaclar qədimdən bu günədək qorunub saxlanılmışdır.

Təəssüf ki, hal-hazırda bu çinar meşəsi Ermənistan ordusu tərəfindən məhv olunmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.

Əshabi-Kəhf

Əshabi-Kəhf Azərbaycanın Naxçıvan şəhərindən təqribən 12 km aralı, İlandağ ilə Nəhəcir dağı arasındakı təbii mağarada ziyarətgahdır. Dünyanın nadir ziyarətgahlarından biridir. Eyniadlı yerin Kiçik Asiya və ya Fələstin ərazisində olması haqqında qədim dini ədəbiyyatlarda, o cümlədən müqəddəs Quranda məlumat var. Lakin aparılmış hərtərəfli araşdırmalara əsasən «Qurani-Kərim»də adı çəkilən ziyarətgah məhz Naxçıvana aiddir. 

Mağaranın quruluşu, təbii coğrafi şəraiti ilə tanışlıq buranın dünyanın ilkin yaşayış məskənlərindən biri olmasını söyləməyə imkan verir.

Miniatür kitab muzeyi 

Miniatür kitab muzeyinin açılışı  2002-ci il aprelin 23-də olmuşdur. Muzey YUNESKO-nun qərarı ilə dünyada hər il qeyd edilən Beynəlxalq kitab və müəllif hüquqları günündə Bakı şəhərində yaradılmışdır. . Muzey dünyada ilk özəl Miniatür Kitabları Muzeyidir.

Muzeyin ekspozisiyası 27 vitrində yerləşdirilmişdir. Vitrinlərə 60 ölkədə nəşr edilmiş 3750 miniatür kitab düzülmüşdür. Muzeyin kitab fondunda isə 5300-dən çox miniatür nəşr var. Bunları muzeyin yaradıcısı Zərifə Salahova iyirmi ildən artıq müddətdə toplamışdır.

Muzeyə gələnlər Azərbaycan, Rusiyada, ABŞ, Yaponiya, İngiltərə, Fransa, İtaliya, Almaniya, Çexiya, Slovakiya, Macarıstan, Kuba, isveçrə və keçmiş SSRİ respublikalarında nəşr edilmiş miniatür kitablarla tanış ola bilərlər.

Naftalan nefti

Naftalan nefti Azərbaycanın ən qiymətli təbii sərvətlərindən biridir. Bu, dünyada yeganə neft olub öz müalicəvi əhəmiyyətinə görə əfsanəvi xarakter daşımaqla yanaşı, fiziki-kimyəvi xassəsinə görə başqa neftlərdən fərqlənir. Bu neft üçün əsas xarakter yüksək xüsusi çəkiyə malik olması, tərkibində yüngül fraksiyanın və bərk parafin karbohidrogenlərin olmamasıdır. Tərkibində kifayət miqdarda qətran olması su ilə möhkəm emulsiya əmələ gətirməsi naftalan neftini başqa neftlərdən fərqləndirir. Müalicəvi xassəsinə görə dünyada yeganə neft olan Naftalan nefti Azərbaycan Respublikasında Gəncə şəhərindən 50 km aralı Murov dağ silsiləsinin ətəyində yerləşir.

 Müalicəvi xassələrə malik olan Naftalan nefti sümük - oynaq, dəri, qadın xəstəliklərindən və uroloji xəstəliklər, əsəb, genikoloji, uroloji və dəri xəstəliklərinin, eləcə də qara ciyər xəstəliklərinin,oynaqların və dayaq hərəkət aparatına aid olan oynaqdan kənar yumşaq toxumaların müalicəsi üçün müstəsna vasitə kimi bütün dünyada məşhurdur. 

 

Şəki Xan Sarayı

Xanlıq dövründə həm də “Divanxana” adlanan bu sarayın tikilmə tarixi elmi ədəbiyyatda 1760-1765-ci illər hesab edilir. Dünyada öz orijinallığı ilə yeganə olan Şəki Xan Sarayının memarı Şirazlı Hacı Zeynalabdindir. Sarayın xüsusi tikinti üslubu vardır. Təkcə onu göstərmək kifayətdir ki, sarayın tikintisi zamanı bir dənə də olsun mismardan və ya hər hansı yapışdırıcıdan istifadə olunmamışdır. Xan Sarayı 2 mərtəbədən, 6 otaqdan, 4 dəhlizdən, 2 güzgülü eyvandan ibarətdir. Şəki Xan Sarayı, eyni zamanda, Azərbaycan rəssamlıq və xalq tətbiqi sənətinin nadir incilərindəndir. Sarayın rəssamlıq nümunələri bu günə qədər öz ecazkarlığını qoruyub saxlamışdır. Onun divarları müxtəlif mövzulu rəsmlərlə bəzədilmişdir. Saraya müxtəlif vaxtlarda naxış vurmuş rəssamlardan beşinin adı məlumdur. 

Xınalıq və xınalıqlılar

Xınalıqlılar Azərbaycanın etnik xalqlarından biridir.  Azərbaycandakı azsaylı xalqlar içərisində özünəməxsus etnoqrafik xüsusiyyətləri ilə seçilir. Bu etnos Qafqaz dil ailəsinə daxil olub, Şahdağ ətrafında yerləşmələrinə görə tarixi-etnoqrafik ədəbiyyatda «Şahdağ xalqları» adlandırılır. Xınalıqlılar Azərbaycanın ən qədim sakinlərindən sayılır. Bu etnos dünyada yeganə dilə və yaşayış məskəninə mənsubdur. Yəni dünyanın etnik xəritəsində ancaq bir Xınalıq kəndi və yeganə xınalıq dili mövcuddur ki, bu da Azərbaycanın Quba rayonuna məxsusdur.

Naxçıvan Muxtar Respublikası haqqında

  

Ümumi məlumat 
1920-1923-cü illərdə Naxçıvan Sovet Sosialist Respublikası (NSSR), 1923-1924-cü illərdə Naxçıvan Muxtar Diyarı (NMD), 1924-1990-cı illərdə Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası (NMSSR), 1990-cı ildən Naxçıvan Muxtar Respublikası (NMR) - Azərbaycan Respublikasının tərkibində muxtar dövlət adlanmışdır.
Şimalda və Şərqdə Ermənistan Respublikası (sərhəd xəttinin uzunluğu 246 km), qərbdə və cənubda Türkiyə (15 km) və İran İslam Respublikası (204 km) ilə həmsərhəddir. Naxçıvan MR-in Ermənistan ilə təbii sərhədini, əsasən, Zəngəzur və Dərələyəz silsilələrinin suayırıcıları, Türkiyə və İranla sərhədini isə Araz çayı təşkil edir. 

Ərazi
Muxtar Respublika ərazisinin sahəsi 5,5 min kv.km-dir. 

Əhali
2009-cu ilin məlumatına görə, Naxçıvan Muxtar Respublikasının 400 000 əhalisi var. 

İnzibati bölgü
Hazırda 7 inzibati rayona (Babək, Culfa, Kəngərli, Ordubad, Sədərək, Şahbuz, Şərur) bölünmüşdür; 4 şəhəri (Azərbaycan Respublikası tabeliyindəki Naxçıvan şəhəri, Naxçıvan MR tabeliyindəki Ordubad və Culfa şəhərləri, rayon tabeliyindəki Şərur şəhəri), 4 şəhər tipli qəsəbə (Babək, Şahbuz, Parağaçay, Heydərabad), 207 kənd və qəsəbə var
Respublika tabeliyində olan şəhərlər: Culfa, Naxçıvan, Ordubad 

Təbiəti 
Naxçıvan Muxtar Respublikası (NMR) Kiçik Qafqazın cənub-qərbində yerləşir. Azərbaycan Respublikası ərazisinin geomorfoloji rayonlaşdırılması bölgüsündə Naxçıvan MR-in ərazisi Kiçik Qafqaz geomorfoloji vilayətinin Arazyanı dağlar və Naxçıvan (Orta Araz) çökəkliyi yarımvilayətlərinə aid edilir. Ərazinin üçdə iki hissəsi hündürlüyü 1000 m-dən yuxarı olan dağlıq sahələrdir. Ərazinin üçdə bir hissəsini isə bir-birindən dağ qolları və tirələrilə ayrılan maili Arazboyu düzənliklər (Sədərək, Şərur, Böyükdüz, Naxçıvan, Culfa, Yaycı, Kəngərli, Dəstə, Ordubad və s.) tutur.
Muxtar Respublika (MR) ərazisinin çox hissəsini Kiçik Qafqazın Zəngəzur və Dərələyəz silsilələri və onların Araz çayının dərəsinə doğru uzanan və müasir relyefdə orta və alçaq dağlıq yaradan qolları əhatə edir. Zəngəzur silsiləsi Kiçik Qafqazın ən yüksək silsilələrindəndir; ən hündür zirvəsi Qapıcıq dağı (3906 m), eyni zamanda Kiçik Qafqazın Azərbaycan Respublikası ərazisində ən yüksək zirvəsidir və daimi qar xəttindən 41 m yuxarıda yerləşir.
 Naxçıvanın iqlimi kəskin kontinentaldır. Ordubad rayonu ərazisində quru subtropik iqlim tipinə rast gəlinir. Mütləq minimum temperatur -31 S (Dərvişlər), mütləq maksimum temperatur 44 S-dir (Culfa).

MUTFAK

Çörəklər

Çörək — bütün xalqların süfrəsində qəbul edilmiş ənənəvi qida məhsuludur.
Un və sudan ibarət hazırlanmış xəmirin bişirilməsi, buxara verilməsi və qızardılması ilə hazırlanır. Bu xəmirə çox vaxt duz, birləşdirici maddələr, qıcqırdıcı və bəzi çörək növlərinə isə günəbaxan, xaşxaş və başqa bitki tumları da əlavə edilir. Tumlar çörəyin üzərində bəzək kimi də istifadə edilə bilər.

Təndir çörəyi
Yerdə açılan və ətrafı palçıqla suvanmış bir çuxurun içində bişirilən çörəkdir. Çörək təndirin üzərinə yapışdırılaraq bişirilir. Təndir çörəyi də kövrək çörəyi kimi bol miqdarda hazırlanıb uzun müddət saxlana bilər.

Lavaş (yuxa, yayma)
Su, un və duzla emal edilən çörək növüdür. Kövrək çörəkdən qalın, pidədən nazikdir. Dürmək üçün də istifadə edilir. Türkiyə, Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan və İranda geniş şəkildə yeyilir.

Şirinçörəyi
Şirinçörəyi-Novruz və başqa bayramlarına hazırlayırlar.
1 çay qaşığı (ç/q.) quru maya, 500 ml qızdırılmış süd, 1 ədəd yumurta, 1 ç/q. Sarıkök, 250 qram şəkər, 200 qram yağ (olar marqarin), un, duz.
Mayanı süddə qarışdırıb, duz, 1 xörək qaşığı (x/q.) şəkər, sarıkök, 10-12 x/q un əlavə edirlər. Bunları qarışdırırlar. Kütlə çox duru olmamalıdır. Yetişmək üçün isti yerə qoyulur. Mayalanmış xəmir qalxmalıdır. Bir neçə dəfə kütləni qarışdırır, yağı əridirlər. Bir qaba unun yarısı və şəkər tökülür, mayalanmış xəmiri, yağı, yumurtanı əlavə edib bərk olmayan xəmir yoğurur, az-az un əlavə edirlər. Hazır xəmir bərk olmamalıdır, bir qədər ələ yapışmamalıdır. 

Əsas yeməklər

   

Piti
Xammalların miqdarı küftə-bozbaşda olduğu kimidir. Yay vaxtı zəfəran 50 q pomidorla əvəz edilir. Pitinin hər payına 55-60 qramlıq 2-3 tikə qoyun əti götürülür. Noxud 4-5 saat soyuq suda isladılır. Ət və noxudu piti qabına qoyub zəif od üzərində tədricən bişirirlər. Xörəyin hazır olmasına 30 dəqiqə qalmış kartof, iri doğranmış soğan, alça, duz və zəfəran şirəsi tökülüb hazır olana kimi bişirilir. Piti bir qayda olaraq bişirildiyi qabda süfrəyə verilir, yanına dərin boşqab və ya kasa, sumaq və təmizlənmiş baş soğan qoyulur.

Soyutma Qoyun əti – 217q, baş soğan – 30q, pomidor – 280q, xama – 30q, duz, istiot. Qoyun ətini 1,0-0,5 kq tikələr şəklində suda bişirir, bulyondan çıxarıb soyudurlar. Süfrəyə verdikdə soyuq qoyun ətini 2-3 mm qalınlıqda doğranır, boşqaba qoyur, yanına girdə doğranmış pomidor və çöp şəklində soğan düzür, üstünə xama tökürlər.

Kəlləpaça (Xaş) Qoyun kəlləsi – 214q, qoyun ayaqları – 179q, qarın – 47q, sarımsaq – 5q, sirkə -10q, duz. İlk emaldan keçirilib təmiz yuyulmuş qoyun kəlləsi, ayaqları və qarnı suda bişirilir. Əmələ gəlmiş kəf yağılır. Bişəndən sonra (6-7 saat ərzində) ət kəfkirlə çıxarılıb iri sümüklərdən ayrılır və 40-50 qram çəkidə doğranıb yenidən bişirilir

Lobya fisincanı Qırmızı lobya – 100q, baş soğan – 30q, ərinmiş yağ – 20q, qoz ləpəsi – 30q, sirkə – 20 q və ya nar şirəsi – 15q, keşniş göyərtisi – 20q, istiot, duz. Lobya bişirilir, qızardılmış baş soğan və qoz ləpəsi ilə ətçəkən maşından keçirilir. Istiot, duz, sirkə əlavə edilir

İspanaq çığırtması İspanaq – 350q, turşəng – 100q, cəfəri və ya şüyüd – 15q, baş soğan – 50q, yumurta – 2əd., ərinmiş yağ – 30q, qatıq – 100q, istiot, duz. Göyərti təmizlənir, yuyulur, iri-iri doğranıb pörtlədilir. Baş soğan ayrıca yağda qızardılır, göyərtiyə qatılıb duz və istiot vurulur. Üzərinə çalınmış yumurta tökülüb qızdırıcı şkafda bişirilir.

Övriştə Toyuq əti – 270q, ərinmiş yağ – 30q, zoğal qurusu – 100q, baş soğan – 50q, şəkər – 5q, istiot – 0,1q, duz. Emal olunmuş toyuq 30-35 qramlıq tikələrə doğranır, duz, istiot vurulub yağda qızardılır. Soğan ayrıca qızardılır, sonra isladılmış zoğal qurusu, axırda şəkər əlavə edilir və tavadakı toyuğun üstünə tökülür. Yaxşı qarışdırılıb hazır olunca bişirilir

Əzmə Qoyun qara ciyəri – 354q, quyruq – 65q, istiot – 0,1q, duz. Qara ciyər pərdələrdən təmizlənir və qoyun quyruğu ilə duzlu suda yarımhazır vəziyyətə gəlincə bişirilir. Sonra ətçəkən maşından keçirilir, istiot, vurulub hazır olunca tavada qovrulur.

Yayma Düyü – 67q, süd – 100q, ərinmiş yağ – 15q, şəkər – 15q, zəfəran – 0,1q, duz. Süd eyni miqdarda su ilə qarışdırılır, içinə düyü tökülüb zəif od üzərində bişirilir. Hazır olana yaxın şəkər və zəfəran şirəsi əlavə edilir. Süfrəyə verdikdə üstünə yağ tökülür.

Səbzi qovurma Qoyun əti – 330q, baş soğan – 50q, ərinmiş yağ – 25q, abqora – 10q, və ya lumu turşusu – 0,3q, zəfəran – 0,1q, göyərti – 200q (ispanaq və turşəng – 50q, keşniş və şüyüd – 50q, kəvər – 50q, göy soğan – 50q) istiot, duz. Qoyun ətinin bud hissəsi əvvəlcə sümükdən ayrılır və 25-35 dəqiqə bişirilir

Azərbaycansayağı ət qızartması Qoyun əti – 330q, qoyun böyrəyi – 85q, kərə yağı – 25q, baş soğan – 50q, təzə pomidor – 100q, buğda unu – 90q, keşniş və şüyüd – 12q, istiot – 0,1q, duz. Qoyun ətini hər paya 4-5 ədəd olmaqla doğrayır və böyrəyi pərdədən təmizləyib iki yerə bölürlər. Ətlə böyrəyə duz və istiot vurub yağda bişirilir

Rizə küftə Qoyun əti – 330q, baş soğan – 100q, ərinmiş yağ – 40q, şərab sirkəsi – 20q, şəkər – 10q, tomat püresi – 15q, keşniş və şüyüd – 25q, istiot – 0,1q, duz. Qoyun əti qiyməsindən hər pay üçün 10-12 ədəd 20-30 qramlıq küftəciklər hazırlanıb yağda qızardılır. Ayrıca yağda qızardılmış soğana tomat püresi əlavə edilib bulyonda bişirilir

Təndirdə qızardılmış cücə Cücə – 200q, xama – 10q, lumu – 15q, pomidor – 50q, baş soğan – 30q, keşniş və cəfəri – 25q, istiot, duz. Emal edilmiş bütöv cücəyə duz, istiot vurulur və şişə taxılır. Səthinə xama sürtülür, təndirdə qızardılır. Hazır cücə başqaba qoyulur, doğranmış pomidor, lumu, baş soğan və göyərti ilə bəzədilir.

Tava əti Qoyun əti – 220q, ərinmiş yağ – 30q, baş soğan – 40q, kartof – 100q, badımcan – 60q, qabaq – 50q, pomidor – 50q, xiyar – 30q, istiot, duz. Qoyun əti tikələrə kəsilir, duz və istiot vurulub qızardılır. Azacıq bulyon, yağda qızardılmış soğan əlavə edilib öz buğunda bişirilir. Tərəvəzlər – kartof, badımcan, qabaq təmizlənir, ayrıca bişirilir

Cız-bız Qoyun bağırsağı (şirin bağırsaq) – 140q, ürək – 60q, qara ciyər – 67q, böyrək – 60q, mayalıq – 50q, baş soğan – 50q, kartof – 193q, quyruq – 15q, göyərti – 5q, sumaq – 1,0q, istiot – 0,1q, duz. Yay fəslində 100q pomidor. Təmizlənmiş qoyun bağırsağı 2-3 sm uzunluğunda doğranır. Qaraciyər, böyrək, ürək və mayalıqla bişirilir

Gəncə çığırtması Qoyun əti – 220q, yumurta – 2 əd., baş soğan – 50q, ərinmiş yağ – 25q, qatıq – 50q, pomidor – 50q, lumu turşusu – 5q, keşniş və ya şüyüd – 15q, zəfəran – 0,05q, istiot, duz. Qoyun ətindən 60-70 qramlıq tikələr kəsilir, qazana yığılır, bulyon və zəfəran şirəsi əlavə edilib öz buğunda bişirilir.

Alçalı-limonlu qovurma Qoyun əti – 275q, ərinmiş yağ – 30q, baş soğan – 50q, quru alça – 20q, lumu – 1/5 əd., zəfəran – 0,05q, istiot – 0.1q. Qoyun ətindən 25-30 qramlıq tikələr kəsilir, duz, istiot vurub soğanla qızardılır. Sonra azacıq bulyon, alça və zəfəran şirəsi qatılıb öz buğunda bişirilir. Paylıq tavada süfrəyə verilir, üstünə lumu dilimi əlavə edilir

Turşu qovurma Qoyun əti – 221q, ərinmiş yağ – 25q, baş soğan – 60q, gavalı qurusu – 25q, istiot – 0,1q, duz. Boz qovurma kimi bişirilir. Hazır olmasına 30 dəqiqə qalmış gavalı əlavə edilir.

Boz qovurma Qoyun əti – 163q, ərinmiş yağ – 30q, baş soğan – 50q, zəfəran – 0,1q, keşniş və şüyüd – 15q, duz. Qoyun əti 15-20 qramlıq tikələrə doğranır, duzlanır və qızardılır. Doğranmış soğan və zəfəran şirəsi əlavə edilib bişirilir. Süfrəyə verildikdə üstünə göyərti səpilir.

Qiymə çığırtma Qoyun əti – 163q, baş soğan – 40q, ərinmiş yağ – 25q, yumurta – 2 əd., şüyüd – 12q, zəfəran – 0,1q, istiot – 0,11q, duz. Qoyun əti ilə soğandan hazırlanmış qiyməyə duz, istiot və zəfəran vurulub yağda qovrulur. Qiymənin üstünə çalınmış yumurta vurulub qızdırıcı şkafda bişirilir.

Parça bozbaş Xammalların miqdarı küftə-bozbaşda olduğu kimidir. Əlavə olaraq heyva – 20q, şabalıd – 25q. Qoyun ətinin döş və ya kürək hissələrindən hər biri 60-80q. çəkidə 2-3 tikə ət götürüb əvvəlcədən 4-5 saat suda isladılmış noxudla birlikdə bişirilir. Kəfi yığıb üzərinə doğranmış baş soğan və hazır olmasına 30 dəqiqə qalmış kartof əlavə edilir. Bundan sonra xörəyə duz əlavə edilir

Şəki pitisi Sümüksüz qoyun əti – 163q, noxud – 30q, quyruq – 20q, baş soğan – 18q, şabalıd – 30q, quru gavalı – 20q, zəfəran – 0,1q, istiot, duz, sumaq. Adi piti kimi hazırlanır. Lakin kartof əvəzinə şabalıd götürülür. Şabalıd ayrıca bişirilir və təmizlənir. Payız vaxtı hər paya 30 q heyva atılır.

Plovlar

  

Qiymə-çığırtma plov Qoyun əti – 165q., düyü – 150q., ərinmiş yağ – 50q., baş soğan – 30q., yumurta – 2 ədəd, zəfəran – 0,1q., istiot – 0,5q., duz. Qoyun ətindən hazırlanmış qiymə yağda qızardılır, ayrıca yağda qızardılmış soğan qatılır, üstünə çalınmış yumurta vurulub qızdırığı şkafda bişirilir. Düyüdən ayrıca plov hazırlanır. Süfrəyə verildikdə boşqaba plov çəkilir, üstünə qiymə-çığırtma qoyulur

Kütüm plov 
Hisə verilmiş kütüm – 180q., düyü – 100q., ərinmiş yağ – 50q., yumurta - 1 ədəd, istiot – 0,1q., duz. Kütüm küküsü hazırlanır. Düyü və lobya ayrılıqda bişirilir, qarışdırılır, yağ vurulub dəmə qoyulur. Süfrəyə verdikdə boşqaba lobyalı plov çəkilir, yanına ayrıca paxlava şəklində doğranmış kütüm küküsü qoyulur.

Südlü plov 
Hisə verilmiş kütüm – 182q., düyü – 100q., ərinmiş yağ – 40q., süd – 250q., buğda unu – 20q., kişmiş – 50q., ərik qurusu – 50q., xurma – 25q., şəkər – 20q., yumurta – 1/10 ədəd, zəfəran - 0,1q., duz. Düyü süddə yarımhazır olana qədər bişirilir, şəkər, yağ və zəfəran vurulub 1 saat saxlanılır. Sonra düyü kəfkirlə verilir.

Lobya-çilov plov 
Qoyun əti – 221q., ərinmiş yağ – 50q., ağ lobya – 50q., düyü – 100q., kişmiş – 40q., baş soğan – 40q., zəfəran – 0,1q., darçın – 0,2q., istiot – 0,1q., duz. Hər paya 2-3 tikə ət götürülür, duz, istiot vurulub soğanla qızardılır, zəfəran şirəsi və bulyon əlavə edilib hazır olunca bişirilir. Lobya və düyü əlavə edilir.

Ali müsəmbə plov Qoyun əti – 221q., düyü – 150q., ərinmiş yağ – 50q., albuxara – 20q., qara gavalı qurusu – 40q., baş soğan – 50q., darçın – 0,2q., zəfəran – 0,1q., mixək – 0,05q., istiot – 0,1q., duz. Qoyun əti paylıq tikələrə doğranıb yağda qızardılır, az miqdarda bulyon, yağda qızardılmış soğan, qara gavalı, albuxara və ədviyyat qatılıb süfrəyə verilir.

Ov quşu ilə plov 
Ov quşu (qırqovul, kəklik, və ya turac) – 330q., düyü – 120q., ərinmiş yağ – 40q., kişmiş – 30q., zoğal axtası – 20q., qaysı – 25q., şabalıd – 50q., zəfəran - 0,1q., duz. Emal edilmiş ov quşu yarımhazır olana qədər bişirilir. Soğan yağda qızardılır, ona kişmiş, xırda doğranmış meyvə qurusu və şabalıd əlavə edilir. Sonra bunlar quşun üzərinə əlavə edilir.

Qiymə plov 
Qoyun əti – 221q., düyü – 100q., ərinmiş yağ – 50q., kişmiş – 30q., zoğal axtası – 20q., baş soğan – 40q., şabalıd – 30q., zəfəran – 0,1q., un – 6q., yumurta – 1/8 əd., darçın – 0,2q., istiot – 0,1q., duz. Qoyun əti qiyməsi tavada qızardılır, şabalıd təmizlənib xırda doğranır, kişmiş və zoğal axtası əlavə edilir.

Şazəndə plov Düyü – 150q., ərinmiş yağ – 50q., yumurta – 2 əd., baş soğan – 100q., lumu turşusu – 0,5q., şəkər – 5q., zəfəran – 0,1q., darçın – 0,2q., istiot, duz. Soğan yağda qızardılır, lumu duzu və şəkər qatılır. Üstünə çalınmış yumurta əlavə edilib bişirilir. Düyüdən ayrıca plov hazırlanır. Süfrəyə verdikdə plovun üstünə qayğanaq qoyulur, yağ əlavə edilir.

Meyvə plov Düyü – 150q., ərinmiş yağ – 50q., kişmiş – 30q., ərik qurusu – 25q., qaysı – 20q., qara gavalı qurusu – 25q., un – 10q., yumurta – 1,6 ədəd, duz. Südlü plov kimi hazırlanır, lakin düyü suda bişirilir. Dəmə yağda bişirilmiş meyvə ilə birlikdə qoyulur. Süfrəyə verildikdə plovun üstünə yağda bişirilmiş meyvə və qazmaq qoyulur.

Toyuq plov Toyuq əti – 207q., düyü – 100q., baş soğan – 20q., badam ləpəsi – 10q., ərinmiş yağ – 10q., kişmiş – 50q., zirə – 0,1q., zəfəran – 0,1q., istiot – 0,1q., duz. Toyuq suda hazır olunca suda bişirilir. Badam və meyvə yağda qovrulur, ayrı yağda qızardılmış soğan və zirə əlavə edilir. Ayrıca bişirlmiş plov boşqaba verilir.

Çığırtma plov Toyuq əti – 216q., düyü – 150q., ərinmiş yağ – 40q., baş soğan – 40q., yumurta – 1əd., lumu turşusu – 0,05q., zəfəran – 0,1q., duz. Emal edilib yuyulmuş cücə 35-40 qramlıq tikələrə doğranır, duzlanır və tavada yağ içində qızardılır. Bəzən cücə suda yarımhazır olana qədər bişirilir. Ona yağda qızardılmış soğan, lumu turşusu, istiot, zəfəran əlavə edilir.

Fisincan plov Qoyun əti – 220q. və ya toyuq əti – 21q., düyü – 150q., ərinmiş yağ – 50q., qoz ləpəsi – 50q., nar – 50q., və ya narşərab – 15q., lumu turşusu – 2q., və yaxud abqora – 15q., baş soğan – 20q., darçın – 0,2q., zəfəran – 0,1q., istiot – 0,1q., duz. Toyuq əti tikələrə bölünür.

Xam-döşəmə plov Qoyun əti – 217q., düyü – 150q., ərinmiş yağ – 40q., kişmiş – 15q., qaysı – 15q., albuxara – 15q., xurma – 10q., şabalıd – 30q., qabaq – 100q., istiot – 0,1q., duz. Quzu ətindən hər paya 2-3 sümüksüz tikə kəsib duz və istiot vurulur. Meyvə və şabalıd yağda bişirilir. Qazanın dibinə yağ töküb qaymaq əlavə edilir.

Şüyüdlü plov Düyü – 150q., ərinmiş yağ – 50q., yumurta – 2əd., süd – 30q., şüyüd – 60q., zəfəran – 0,1q., duz. Düyüdən adi qaydada plov hazırlanır və dəmə qoyulduqda narın doğranmış şüyüdlə qarışdırılır. Yumurtanı südlə çalıb omlet bişirir, paxlava şəklində doğranır. Boşqaba plov çəkilib üstünə omlet tikələri qoyulur və yağ tökülür. Bəzən omlet əvəzinə bişirilmiş qoyun əti istifadə edilir.

Səbzi-qovurma plovQoyun əti – 221 q., düyü – 150 q., ərinmiş yağ – 50q., baş soğan – 50 q., göyərti (kəvər, keşniş,ispanaq., turşəng)- 150 q., limon turşusu – 0,1 q., və ya abqora – 5 q., zəfəran – 0,1 q., istiot – 0,1 q., duz.
Yumşaq qoyun əti 35-40 qramlıq tikələrə doğranır, duz və istiot vurulub qızardılır. Ətin üzərinə yağda qızardılmış soğan, abqora, iri doğranılmış göyərti əlavə edib bişirilir. Ayrıca bişirilimiş plovun bir hissəsinə zəfəran vurulur. Boşqaba çəkilib yanına səbzi – qovurma qoyulur, üzərinə yağ tökülür.

Şabalıdlı plov
1,5 st. düyü, 1 st. xaşlanmış şabalıd, 1 xörək qaşığı (x/q) quş üzümü, 2 ədəd qənd, yarım çay qaşığı (ç/q) yeni bahar, yarım ç/q qara bibər, 1,5 ç/q duz, 1 armud stəkan(st.) duru yağ, 1 ç/q kərə yağı, 2,5 st. su, ya da ət suyu.
Düyülər təmizlənir, duzlu ilıq suda yarım saat saxlanılır. Şabalıdlar xaşlanır, soyulur, hər şabalıd bir neçə parçaya bölünür. Şabalıd və quş üzümü birlikdə 5 dəqiqə qovrulduqdan sonra süzülmüş düyü qatılır. Bir neçə dəqiqə qovrulduqdan sonra, duz, yeni bahar, qara bibər, qənd əlavə olunur. Üzərinə 2,5 st. su qoyulur, ən son kərə yağı əlavə olunur.

Badam plov 
2 st. düyü, 2,5 x/q kərə yağı, 1 x/q şam fıstığı, 1 x/q quş üzümü, 2 x/q badam, yarım ədəd xaşlanmış toyuq, 3,5 st. toyuq suyu, 1 ç/q duz, 1 ç/q qara bibər, 1 ç/q yeni bahar. Xəmiri üçün: 1 ədəd yumurta, 2 x/q yumuşaq kərə yağı, 1 ç/q duz, ala bildiyi qədər un, 1 qəhvə fincanı ilıq su. Çeşidlənmiş düyü yarım saat duzlu suda isladılır. Fıstıq və quş üzümü yağda pəmbələşdirilir. Üzərinə isladılıb, yıxanan, süzülən düyü əlavə olunur, bir neçə dəqiqə qovrulur. Isti toyuq suyu əlavə olunur. Əvvəlcə orta, sonra batıq atəşdə 20 dəqiqə bişirilir. Ocaqdan alındıqdan sonra üzərinə didilmiş toyuq, duz, qara bibər, yeni bahar əlavə olunur, yavaşca qarışdırılır.

Qiymətli plov1,5 st düyü, 100 qr. qiymə, 2 ədəd acı bibər, 1 ədəd kiçik soğan, 1 ədəd orta boy pomidor, 1 armudu st. arpa şəhriyə, 1 armudu stəkan duru yağ, 1,5 ç/q duz, 3 st. su.
Soğan çox incə doğranır, 2 x/q duru yağda yarım olaraq bişirilir, üzərinə çox incə doğranmış bibər qoyulur, qovrulur. İçinə qiymə əlavə olunur, dənə-dənə olması üçün qarışdırılaraq qovrulur. Qiymə qovrulunca rəndələnmiş pomidor və duz əlavə edilir, pomidorun rəngi dəyişincə ocaqdan alınır. Başqa bir qazana duru yağ qoyulur, yağ qızınca arpa şəhriyə qatılır və şəhriyə pəmbələşincəyə qədər qovrulur. Sonra süzülmüş düyü əlavə olunur, düyü şəffaf bir hal alana qədər qarışdırılaraq qovrulur.

Şirin plovDüyü – 150 q., əridilmiş yağ – 50 q., kişmiş – 30 q., ərik qurusu – 30 q., şəkər – 40 q., qara gavalı qurusu – 30 q., buğda unu – 10 q., yumurta – 1/6 ədəd, duz.
Meyvələr yağda şəkər əlavə etməklə qovrulur. Düyüdün yarım hazır vəziyyətdə plov bişirilir, meyvə ilə qarışdırılıb dəmə qoyulur. Süfrəyə verildikdə təpəcik şəklində boşqaba tökülür, üstünə qazmaq və qara gavalı qurusu qoyulur.

Qayğanaqlı plovDüyü – 150 q., əridilmiş yağ – 50 q., yumurta – 2 ədəd, baş soğan – 100 q., limon turşusu – 0,5 q., şəkər – 5 q., zəfəran – 0,1 q., darçın – 0,2 q., duz, istiot.
Soğan yağda qızardılır, limon duzu və şəkər qatılır. Üstünə çalınmış yumurta əlavə edilir və bişirilir. Düyüdən ayrıca plov hazırlanır. Süfrəyə verildikdə plovun üstünə qayğanaq qoyulur, yağ tökülür və darçın səpilir.

Paxla plovQoyun əti – 221 q., əridilmiş yağ – 50 q., ağ paxla – 50 q., düyü – 100 q., kişmiş – 40 q., baş soğan – 40 q., zəfəran – 0,1 q., istiot – 0,1 q duz.
Hər paya 2-3 tikə ət götürülür, duz, istiot vurulub soğanla qızardılır, zəfəran şirəsi və bulyon əlavə edilib hazır olunca bişirilir. Paxla və düyü ayrılıqda bişirilir və süzülərək qarışdırılıb dəmə qoyulur. Kişmiş yağ içində ayrıca bişirilir. Süfrəyə verildikdə boşqaba düyü ilə paxla çəkilir, üstünə kişmiş, qazmaq qoyulur, yağ tökülür və darçın səpilir. Ət ayrıca verilir.

Kabablar

   

Tikə kabab 
Qoyun əti – 330q, baş soğan – 0,60q, göy soğan – 40q, cəfəri və reyhan 0,10q, sumaq – 3q və ya nar şərab – 5q, duz, istiot. Qoyun ətinin bud və ya bel hissəsindən 35-40 qram tikələr kəsib duz və istiot vurulur, şişə taxılır və manqalda od üzərində qızardılır.

Lülə kabab 
Qoyun əti -330 q, quyruq yağı – 20 q, baş soğan – 20 q, göy soğan – 40 q, cəfəri və reyhan – 15q, buğda unu – 45 q, sumaq – 3 q, duz, istiot. Qoyun ətinin yumşaq hissəsi soğanla birlikdə ətçəkən maşından keçirilir, istiot və duz vurulub qarışdırılır. Qiymə soyumaq üçün 20 dəqiqə gözlənilir.

Kartof kababı 
Kartof – 350q, qoyun quyruğu – 60q, göy soğan – 40q, cəfəri – 10q, duz, istiot. Kartof soyulur, iriləri 40-50 qram çəkidə doğranır və qaynar duzlu suda pörtülür (15-20 saniyə). Qoyun quyruğu 15-20 qram çəkidə doğranır, növbə ilə kartofla şişə taxılır və manqalda qızardılır. Hazır kababın üstünə göyərti səpilir.

Tava kabab
Qoyun əti – 220q, ərinmiş yağ – 30q, baş soğan – 40q, yumurta – 2əd., şəkər – 5q, sirkə – 10q, keşniş və şüyüd – 25q, duz, istiot. Yay vaxtı şəkər və sirkə 50q pomidorla əvəz edilir. Qoyun ətinin yumşaq hissəsi soğanla ətçəkən maşından keçirilir, istiot və duz vurulub qarışdırılır. Hər pay üçün 3 ədəd girdə soğan lazım olur

Qara ciyər kababı 
Qoyun qara ciyəri – 230q, qoyun quyruğu – 60q, cəfəri – 18q, sumaq – 3q, duz. Qara ciyər pərdələrdən təmizlənir. 30-40 qr çəkidə doğranır . Qoyun quyruğu 10-15 qramlıq tikələrə doğranır və növbə ilə qara ciyərlə şişə taxılır. Manqalda qızartmazdan əvvəl qara ciyərə duzlu su çilənir. Hazır kababın üstünə göyərti və sumaq səpilir.

Cücə kababı
Cücə – 285q, xama – 10q, baş soğan – 30q, keşniş və cəfəri – 25q, limon 1/2 əd., və ya narşərab – 25q, duz, istiot. İlk emaldan keçirilmiş cücə iki hissəyə bölünür, istiot və duz vurulub şişə taxılır. Xama ilə isladılıb manqalda qızardılır. Hazır kababın yanında halqavari doğranmış baş soğan verilir və üstünə limon dilimi qoyulur.

Toyuq kababı 
Toyuq əti – 300q, baş soğan – 35q, keşniş və cəfəri – 25q, duz, istiot, sumaq. İlk emaldan keçirilmiş toyuq ətindən 40-50 qramlıq tikələr kəsilir, duz və istiot vurulur. Şişə taxılıb manqalda qızardılır. Hazır kababın yanına halqavari doğranmış baş soğan verilir və üstünə göyərti səpilir. Hind toyuğu kababı da belə hazırlanır.

Badımcanla quyruq kababı 
Badımcan – 350q, qoyun quyruğu – 0,60q, soğan – 40q, cəfəri və şüyüd – 20q, duz, istiot. Badımcan (xırdaları) təmizlənir, saplağı kəsilir. Qoyun quyruğu 15-20q çəkidə doğranır və növbə ilə badımcanla şişə taxılır. Manqalda qızardılır, süfrəyə verdikdə badımcanın qabığı təmizlənir, quyruqla birlikdə xırdalanır, duz, istiot vurulur və üstünə göyərti səpilir.

Nərə balığından kabab 
Nərə balığı – 347q, bitki yağı – 5q və ya xama – 10q, baş soğan – 24q, göy soğan – 32q, təzə pomidor – 100q, lumu – 1/5 əd., narşərab – 5q, sumaq – 1q, istiot – 0,1q, duz. Nərə balığı adi qaydada təmizlənir. 40-50 qramlıq tikələrə doğranır, duz, istiot vurulur, xama ilə isladılıb 7-10 dəqiqə saxlanılır .

Banket kababı 
Tikə kabab kimi hazırlanır, lakin süfrəyə verildikdə xüsusi olaraq pomidor, xiyar, bibər və başqa tərəvəzlərlə bəzədilir. Bəzən kababı elə bişirildiyi şişdə stola verirlər. 

Salatlar

   

Ananas salatı

250-300 qram vetçina və ya toyuğun döş əti, 2 ədəd kartof, 4 ədəd yumurta, 4 konservləşdirilmiş ananas halqası, 1 ədəd soğan, 1 ədəd alma, 1 çay qaşığı limon şirəsi, qoz ləpəsi, mayonez, duz, istiot.

Bahar salatı 
Turp (ağ və qırmızı) – 100q, yumurta -1/2 əd, xiyar – 40q, yerkökü – 40q, yaşıl kahı – 10q, duz. Ağ turpun qabığı soyulur. Ağ və ya qırmızı turp nazik dilimlərlə doğranır və təpəcik şəklində boşqaba yığılır, dairəvi kəsilmiş xiyar, yerkökü, dilimlərə bölünmüş yumurta və kahı ilə bəzənir. Üstünə şüyüd səpilir.

Çuğundur fisincanı 
Çuğundur – 200q, kərə yağı – 20q, nar şirəsi və ya dənələri – 30 q, qoz ləpəsi – 40q, baş soğan – 25q, keşniş göyərtisi – 15q, duz. Çuğundur təmizlənir, dilimlərə doğranır, qazana tökülüb öz buğunda bişirilir. Bişmiş çuğundur qoz ləpəsi ilə ətçəkən maşından keçirilir, yağ, nar şirəsi və duz vurulur. Fisincan boşqaba qoyulur, üzəri bəzədilir.

Fəvvarələr meydanı salatı
Toyuq döşü, xiyar, pomidor – 2 ədəd, cəfəri, mayonez, duz, istiot.
Toyuq döşü yuyulur, bişirilib soyudulur. Kubik şəklində doğranır. Pomidor və xiyar da eyni şəkildə doğranır. Cəfəri vurulur. Süfrəyə verilərkən mayonez əlavə edilir.

Fransız salatı
3-4 ədəd kartof, 3 ədəd kök, çuğundur, ağ kələm, 1 ədəd baş soğan, 500 q mal əti, sirkə, soya sosu, qara və qırmızı istiot, duz.
Ət xırda doğranır, az yağda qızardılır. Kartofdan başqa bütün tərəvəzlər rəndədən keçirilir. Qızardılmış ət əlavə edilir. Sonra kartofun qabığı soyulur, rəndələnir və tavada qırmızı rəng alana qədər qızardılır. Qızardılmış kartof tərəvəzlər və ətin üzərinə əlavə edilir. 5 faizli sirkə, soya sousu və ədviyyatlar qarışdırılıb salatın üzərində gəzdirilir.

Göyərti küküsü Yumurta – 2 əd., göy soğan – 25 q, keşniş – 15 q, şüyüd – 10 q, ispanaq – 30 q, ərinmiş yağ – 30 q, istiot, duz.
Keşniş, şüyüd, ispanaq və göy soğan yuyulur, xırda doğranır, üzərinə istiot, duz və yumurta əlavə edilib diqqətlə çalınır. Küküyə bəzən ovulmuş ağ çörək və ya bir az un əlavə edilir.

Kütüm küküsü 
Hisə verilmiş kütüm – 200 q, göy və ya baş soğan – 35q, keşniş – 15q, şüyüd – 10q, yumurta – 2əd, ağ çörək içi – 30q, ərinmiş yağ – 30q, istiot, duz. Hisə verilmiş kütüm balığı suda bişirilir, dərisi və sümüyü çıxarılır. Göy soğan, keşniş və şüyüd yuyulur, xırda doğranır, yumurta, xırda kütüm tikələri qoyulur

Lobya fisincanı 
Qırmızı lobya – 100 q, baş soğan – 30 q, ərinmiş yağ – 20 q, qoz ləpəsi – 30 q, sirkə – 20 q və ya nar şirəsi – 15 q, keşniş göyərtisi – 20 q, istiot, duz. Lobya bişirilir, qızardılmış baş soğan və qoz ləpəsi ilə ətçəkən maşından keçirilir. Istiot, duz, sirkə tökülür . Fisincanın üstünə göyərti səpilir və halqavarı doğranmış baş soğanla bəzənir.

Mimoza salatı 
450 qram dərisiz və sümüksüz toyuğun döş əti 1/2 ç/q duz (toyuğun qaynadığı suya əlavə etmək üçün), 1/2 stəkan xırda doğranmış qoz ləpəsi, 3 ədəd kartof, 2 ədəd yumurta, 3 ədəd yerkökü, duz, 6 qaşıq xama (zövqə görə bu miqdarı artırmaq da olar).

Paytaxt salatı 
Kartof-6 ədəd, yerkökü-2 ədəd, yumurta-6 ədəd, duzlu xiyar-5 ədəd, mal əti-400 q (əzələ hissəsi və yaxud bir toyuğun döş və bud əti), göy noxud-1 banka, şüyüd-100 q, göy soğan-200 q, cəfəri-100 q, mayonez-2 banka (və ya xama-3 banka)

Şəki salatı 
Xiyar – 50q, pomidor – 50q, bibər – 20q, göy soğan – 10q, keşniş – 10q, reyhan – 10q, şərab sirkəsi və ya abqora – 3q, istiot, duz. Xiyar, pomidor və bibər xırda kub şəklində doğranır, üzərinə narın çərtilmiş göyərti, şərab sirkəsi, istiot və duz tökülüb qarışdırılır.

Şəki salatı 
Xiyar – 50q, pomidor – 50q, bibər – 20q, göy soğan – 10q, keşniş – 10q, reyhan – 10q, şərab sirkəsi və ya abqora – 3q, istiot, duz. Xiyar, pomidor və bibər xırda kub şəklində doğranır, üzərinə narın çərtilmiş göyərti, şərab sirkəsi, istiot və duz tökülüb qarışdırılır.

Qozlu kükü 
Yumurta – 2 əd, göy soğan – 20q, keşniş – 15q, şüyüd – 10q, ispanaq – 25q, qoz – 40q, ərinmiş yağ – 30q, istiot, duz. Göyərti küküsü kimi hazırlanır. Lakin yumurta ilə çalınmış göyərtiyə narın xırdalanmış qoz qatılır.

Soyutma 
Qoyun əti – 217 q, baş soğan – 30 q, pomidor – 280 q, xama – 30 q, duz, istiot.
Qoyun ətini 1,0-0,5 kq tikələr şəklində suda bişirir, bulyondan çıxarıb soyudurlar. Süfrəyə verdikdə soyuq qoyun ətini 2-3 mm qalınlıqda doğranır, boşqaba qoyur, yanına girdə doğranmış pomidor və çöp şəklində soğan düzür, üstünə xama tökürlər.

Xəzər salatı 
Nərə balığı – 375q, zəif duzlu somğa balığı – 55q, dənəvər kürü – 30q, kartof – 160q, təzə xiyar – 180q, xama – 160q, kahı – 55q, limon – 1 ədəd, tərxun – 55q, istiot, duz.
Balığı bişirib, qabığını və qığırdaqlarını təmizləyirlər. Doğranılmış tərəvəzləri xama ilə qarışdırıb təpəcik şəklində boşqaba töküb, uzun dilimlərlə bölünmüş balıq qoyulur.

Azerbaycan Misafirperverlik

Misafirperverlik gelenekleri

Halkımız hep misafire karşı çok ılımlı, dikkatli ve şevkatli olmuştur.

Dağlarda yolunu kaybeden, yorulan, geç saatte gelen gezginler ve yolcular için inşa edilmiş aman evleri eski dönemlerin hatırası gibi günümüze kadar gelmiştir. Bu da misafirperverliğin başka bir zuhurudur. Halkımız misafire sadece kendi evinde saygı etmekle kalmamış, hatta dışarıda kalırken ona konaklama yeri de vermiştir.

Eski dönemlerde Azerbaycan\'da aziz ve saygıdeğer konukları ağırlamak geleneğinin birkaç türü olmuştur. Cemaat misafirin karşısına çıkmak için belirlenmiş yere gelirlerdi. İki grup ayrılıyordu, grupların birinde ihtiyarlar ve yaşlı adamları giderlerdi. Onlar ellerinde kırmızı örtülü honça (honça için kullanılan kaplama örneği şu an Azerbaycan Tarihi Müzesi etnografi fonunda vardır), içinde yuvarlak şekilde pişirilmiş ve üzerinde özel nakış olan tandır ekmeği veya lavaş ile tuz, ayna, testide şerbet ve gülsuyu götürüyorlardı. İkinci grup ülkenin devlet adamlarından oluşmuş, sazendeler, hanende ve aşıklarla beraber biraz uzakta, birinci grubun peşinde gidiyordu. Misafiri ağırlayanlar kendi ziyafet ve ulusal giysilerinde oluyorlardı. Onlar misafire müzikle eşlik ediyor, ona şerbet verir, ekmek ve tuz tattırır ve ayağı altına çiçek demetleri ile gülsuyu sıçratılıyordu. Misafir köye girerken onun ayakları altına milli desenlerle süslenmiş Guba, Karabağ, Şirvan halıları, onların üzerinden ise tirma ve brokar koyarlardı.

Başka bir şekilde ise misafir kente veya köye girmezden önce iri yapılı genç bir oğlan iri, semiz koçu veya boynuzlarına kırmızı şerit veya boynuna kırmızı kumaş bağlanmış boğayı kurban kesiyordu. Onun kanı misafirin atının ayağı altından akıdılırdı, misafir ise elini kana batırıp, kurbanın üzerinden geçerdi. Kesilmiş boğanın veya koçun eti yoksullara dağıtılardı. Sonra misafir içinde meyve ve kuru meyveler olan tabakları tutmuş kırk kızın arasından geçirdi ve herkes misafire hoş geldin diyordu. Misafirin gittiği yollara söğüt dalları, gül-çiçek serpilir, halılar koyarlardı.Azerbaycan\'da misafir için en uygun yemek koyun etinden tike, dövme kebap ve pilav olarak algılanıyordu. Fakat bunlar sofraya başka yiyecekler ve alkolsüz içeceklerle servis edilirdi. Yemek gelmeden önce genç bir oğlan su sürahisi ve leğenle meclisi gezip, misafirlerin ellerine su döküp yıkatırdı, sonra meclise demli çay, limon, reçel, bundan da sonra yemek gelirdi. Gelenek icabı, tüm yemeklerin sofraya dizilmesi saygısızlık olarak algılanıyordu, onların sofraya sırasıyla gelmesi şart idi. Gece uyumak için misafir özel yatak odasına götürülürdü. Yeri gelmişken, şunu da belirtelim ki, Azerbaycan\'da imkan olan yerlerde misafire taraçada yatak yaparlardı. Taraça avlu kapısının üzerinde yapılıyordu ki, misafir avluya girince kendi odasına kalksın ve ev sahibinin ailesini görmesin. Taraçaların, misafir odalarının ve evde misafir için bir kaç set ek yatak takımının olması halkımızın misafirperveliğini bir kez kanıtlayan faktörlerdir.

Yas adetleri

Ölüm ve defin töreni

Ölüm yatağında olan erkek veya kadın, yaşlı veya genç olmasına bakmaksızın can verirken yüzü kıbleye doğru yatırırlar. 

Can veren kişinin yanında tek kadın kalmalı. Onun yanında çok yüksekten ağlanmaz yada yüksek sesle konuşulmaz. Ölü odada yalnız bırakılmaz. 

İnsan vefat ettikten sonra cesedinin çirkin gözükmemesi için onun gözlerini, ağzını kapatılır, çenesini bağlanır, elleri ve ayakları düz uzatılır. Sonra onun yüzü beyaz bezle örtülür. Eğer ölüm gece gerçekleşmişse, onun yanında mum yakılır. 

Adete göre insan öldükten sonra ceset hemen yıkanmalı ve pak olmalıdır. Sonra bahçede ateş yakılır ve erkekler bu ateşin etrafında otururlar. Ateşin etrafında oturanların sayısı tek sayı olmalı. Burada oturulduğu zaman sokaktan yabancı biri geçerse yada onlara yakın gelirse, o zaman Fatiha okunur.

Ölen insan çamaşırsız kefene bükülür. Kefen beyaz ketenden veya bezden hazırlanır, üç kısımdan oluşur:1)  bedenin alt kısmını bükmek için kumaş kesiği, 2) gömlek, 3) Merhumu baştan aşağı bürüyen kumaş. Kefen mutlaka tahta iğneyle dikilmelidir. Vefat etmiş kadın için kocası, vefat etmiş erkek için ise karısı,  yahut onun akrabaları veya evlatları kefen hazırlamalıdırlar.

Ceset aynı gün götürülür, yani kişi vefat ettiği gün defnedilmelidir.

Cesedi evden çıkarırken, direk kaldırıp götürülmez. Cenaze üç kez kaldırıp yere konulduktan sonra götürülür. Cenazeyi götürürken dönüp arkaya veya etrafa bakılmaz. Veya yarı yoldan geri dönülmez. Sadece ileri ve sessizce gidilmelidir. 

Mezarlığa gelindiğinde cenaze hemen mezara indirilmez. Mezarlığa gelindiğinde cenazeyi bir yere koymak için mezardan 1 metre kenarda yer hazırlanır. Cenaze namazı kılmak için cenaze buraya konulur. Eğer ölen erkekse, merhumun başı üstünde dua okuyan cenazeye yakın, eğer ölen kadınsa, ondan biraz kenarda durur. Dua okunmada, cenaze namazı kılınmadan cenazeyi gömmek doğru sayılmaz. 

Eğer altı yaşına gelmiş çocuk ölmüşse, namaz kılmak vaciptir. Lakin altı yaşı olmamış çocuk için namaz kılınmayabilir. 

Ölen kendi eceliyle değil, intihar etmişse, ona da cenaze namazı kılınır. Cenaze namazı kılmazdan önce imam sağ elini merhumun bir omzuna, sol elini sol omzuna koyarak merhumu sıkıca silkeler ve kulağına şu sözleri söyler. “Duy, bil ki, ya falanca (adını söyler)”. Sonra dua okumaya başlar. 

Kadın mezarı erkeğinkinden biraz daha derin olur. 

Âdete göre Müslümanları tabutta gömmezler, ama bazı durumlarda (vücudu parçalanmış ve ya çürümekte olan ölü bulunmuş) tabutta gömülebilir. Ama tüm durumlarda Müslüman kefene sarılır, elbisesiz ve kenar eşyalar olmadan yüzü kıbleye gömülür.

Cenazeyi mezara indirmeden önce cenaze olan tabutu üç defa yere koyup kaldırırlar. Yalnız bundan sonra onu mezara indirirler. Eğer ölen erkekse, cenazeyi üçüncü kez yere koyarken merhumun başı kıbleye taraf olmalıdır. Erkeği mezara onun geniş tarafından indirirler. Kadınıysa yüzü kıbleye döndürür ve hemen mezara indirirler. Cenaze mezara indirilirken onu yerleştirmek için mezara inen kişi başı açık ve ayakkabısız olması gerekir. O kişi mezardan merhumun ayak tarafından çıkmalıdır. O, herkesten önce mezara bir avuç toprak atıp şöyle denir: “Biz hepimiz Allaha mahsusuz ve onun yanına dönüyoruz”. Mezara toprak atarken yalnız tek sayıda atılır. Mezarın üstüne atılan toprak seviyesinden dört – beş parmak yükseklikte olmalıdır. Mezarın üstü toprakla örtüldükten sonra, mezarın üstüne su döküp yedi defa avuçla toprak atıp dua okunur. 

Bütün bunlardan sonra ölen kişinin yakın dostu akrabası sırayla dizilir ve bütün mezarlıktaki insanlar onlara başsağlığı verir. Başsağlığı verirken bu cümleleri söylerler: “Allah öleninize rahmet etsin. Geride kalanları görünmez kazadan – beladan sakınsın. Allah onların canını sağ etsin”. Sonra eve dönerler. O gece kuran okunur. 

Üç merasimi

Üç – sadece rakam olsa da, yas merasimini ifade eden bir anlam kazanmıştır.  Üç yаs merаsimi gibi Zerdüşt adetleriyle bağlı bir mefhumu ifade eder.                                                                           Yedi merasimi

Yеdi. Аzerbаycаnlılаrda özel mitolojik sеmаntiğe sahip yеdi rakamına olan münasebet ecdadımızın tefekkür şekillenmesiyle ilgilidir.                                                                                                     Kırk Merasimi

İnsanın dünyаyа gelişinden, çocuğun аnа karnından ayrıldığı günden kırk gün geçene kadar hem ananın, hem de çocuğun bünyesinde bir birinden аyrılmаdаn yаrаnаn zararların tedavisi devam ediyor. Bu kırk günde hem ana, hem de çocuk kırklı оlur. Оnlаrın dış temаslаrdаn korunması hem psikolojik, hem de hijyenik bakımından önem arz etmektedir. İnsаnın vefat ederken de kırk rakamı ile ilgili yas törenlerinin bitmesiyle merasimler sona erir. Kırk gün içinde ölünün cesedinde çürüme prosesi başlar ve sona erir.