AZERBAYCAN'DA DÜĞÜN GELENEKLERİ

kız isteme

Âdete göre, önce iki kadın – erkek anası, yakın akrabalardan biri kız istemeğe gider. Kadınlar anlaştıktan sonra, ailenin şah damarı sayılan babalar görüşür. Erkek babası üç saygıdeğer yakınıyla kız evine gider. Kız istemeye gidenler hareketleri, davranışlarıyla kız istemeye geldiklerini kız evine belli ederler.

“Kız istemeye gece gidilmez”.

“Kız istemeye gidenlere verilen çay içilmez”.

Kız istemede bunlar söylenir “Kız ağacı goz (ceviz) ağacı, her gelen bir taş atar”, “Kız yükü tuz yükü”.

Kız babası birinci istemeyi kabul etmez - “Kız kapısı, şah kapısı”. “Önce kızla, anasıyla, yakın akrabaya, dosta danıştıktan sonra, size kesin kararımızı bildiririz”-der.

Kızın fikri sorulduğunda susarsa, “susmak evet demektir” derler. Ama yine kesin bir şey söylenmez. Büyük istemede kız verilir. Çünkü esas sözü büyükler, yaşlılar söyler.                                                                                                                                                                                                                     nişan 

Belgeden bir kaç ay sonra büyük nişan yapılır. Buna erkek tarafı çoktan hazırlanmış olur. Nişanda kız için her ne lazımsa alıp getirirler. Ayakkabı hariç. Ayakkabının darlık, sıkıntı olduğu söylenir. Onu da alırlar. Fakat başka bir gün kaynana kızın yanına geldiğinde getirir. 

Nişanda tüm masrafları çoğu zaman erkek tarafı gönderir. Et, yağ, un, pirinç, sebze, kısacası soğan hariç her şey. Soğan acılıktır.

Erkek evi nişanı kırmızı kurdeleyle süslenmiş honçalarda (tepsilerde) ve bavullarda getirirler.

Herkes yiyip içip eğlendikten sonra sofra toplanır. Kızı başköşeye oturturlar. Önüne ayna konulur, mum yakılır. Honçalar da etrafına dizilir. Nemer verildikten sonra damadın bacısı getirilen şeyleri göstermeye başlar. Oturanlar da hep birlikte “mübarektir” derler. Sonra nişanda gelmiş kokulardan birini alıp, oturanlara verirler, herkes o kokuyu sürer.                                                                                                                                                                                           Çeyiz

Düğünden iki – üç gün önce gelinin çeyizini getirirler. Bunu gelinin erkek kardeşleri, kuzenleri, damadın arkadaşları getirirler. Anne gelinin çeyizini arabadan indirmek için gelinin kardeşine hediye verir. Sonra gelinin yakınları, bacısı evi süslemeye gelirler. Onlar evi süsledikten sonra bazı eşyalara kırmızı kurdele bağlarlar. Kaynana evi süsleyenlere de hediye verir.                                                                                                                                                                                                                                                                                      

Hınayahdı (Kına yakma)

Kızlar bir odaya toplanırlar. Kız yengesi de ıslak kınayı alıp oynamaya başlar. Sonra bir tepsi, bir de boş bir kâseyi erkek evinin önüne getirir. O da boş kâseye para atıp, kınayı alır. Oynayarak kızın yanına gelir. Onun ellerine, ayaklarına kına yakar. Sonra da misafirlerin önüne getirir. Herkes kına yakıp, hediye verir.

Kızlar “hına yaktı”dayken erkekler eğlenirler. Bu zaman kız tarafından bir kişi “iki renkli” çay alıp damadın ve arkadaşlarının önüne getirir. Onlar da çayı içip, boş çay tabağına para koyarlar.

Kızlardan biri kına getirir. Erkekler de serçe parmagına                                                                                                                                                                                                                                                                                  Düğün

Eskiden köylerde üç gün düğün olurmuş. Düğüne gelen her kes yeni evlenenlere iltifatlar yağdırır, dileklerini söyler ve eğlenirler. Düğün günü damatla-gelinin nikâha girmesi vaciptir. Eskiden damadın yanında sağdıçla soldıç otururdu. Erkek anası onlara hediye verirdi. Damat düğün alanına geciktiği zaman, kim onun yerine oturursa hediye alır. 

Damadı veya gelini kendi düğününde oynatırlar. Damatla gelin kendi düğününde oynarsa bolluk bereketlilik olur derler.                                                                                                                                                                                                                                                                                          Gelin götürme

Azerbaycan halkının en eski düğün havası olan “Vağzalı”nın sedaları altında erkek evi kız evine gelir. Onlar oynaya – oynaya, okuyarak şöyle söylüyorlar:

Al almağa gelmişik,

Şal almağa gelmişik.

Oğlanın adamıyıg,

Aparmağa gelmişik.

Gelin olduğu odanın kapısı bağlı olur. Bey babası halat vermeyince kız evi gelinin odadan çıkarılmasına izin vermez. Gelin evden çıkmadan önce anne babasının hayır duasını alır. Kaynı gelinin belini kırmızı bantla bağlar. Gelinin başına duvak atılır. Gelinin gittiği eve ışık götürmesi için, gittiği evin ocağının daim tütmesi için, evin bahçesinde büyük ateş yakılarak gelini ateşin etrafında üç kez döndürürler. 

Gelinin gittiği yerde sağlam olması için arkasından taş, gittiği yerin aydınlık olması için su atılır. 

Gelin erkek evine varır varmaz ayağının altına kırıp geçmesi için tabak konulur. İlk çocuğunun erkek olması için gelini kapıda oturtup kucağına erkek çocuk verilir. Gelinin ayağı altında koyun kurban kesilir. Koyunun kanından gelinin sıcakkanlı olması, erkek evine çabuk kaynayıp karışması için alnına ve elbisesine sürülür.

Kaynanası hoşgörülülük olması için gelinin başını okşar.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        

Düğün sahipleri, konuklar bolca yiyip içiyorlar, canlı müzik eşliğinde sürekli oynuyorlar, dans ediyorlar. Para veriyorlar ama bu arada gece klübüne gidip eğlenme ihtiyaçlarını da burada görmüş oluyorlar. Yani bir taşla iki kuş vuruluyor. Gece klübüne verilecek para yerin imece usülü toy yapılıyor. Davetliler akşam saat 6 da gelmeye başlıyor, tam 7 de gelin-damat davul zurnalı müzik eşliğinde içeri giriyorlar ve oturmadan nikah  kıyılıyor.  Masalara bol soğuk meze ve votka, alkolsüz içki önceden konmuş oluyor, bunları garsonlar servis ediyor, sürekli ara sıcaklar getiriyorlar,ve  bol  yemekler